Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’ndaki olaylı geçen görüşmelerin ardından bakanlıkların 2023 yılı bütçesi kabul edildi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, TBMM Genel Kurulu’nda, bakanlığının 2023 Yılı Bütçe sunumunu yaptı.
TBMM Genel Kurulu, Meclis Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç başkanlığında, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği ile Ticaret Bakanlıklarının 2023 yılı bütçelerini görüşmek üzere toplandı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Fatih Dönmez, Genel Kurul’da bakanlığının 2023 Yılı Bütçe sunumunu yaptı, eleştirilere yanıt verdi.
Bakan Dönmez, bakanlığın faaliyet, hedef ve projeleri hakkında bilgi vererek, “Türkiye Yüzyılı’nın temel paradigmalarından biri olan enerji bağımsızlığı ve enerjinin çevreci, güvenli, yeterli miktarda ve katlanılabilir maliyetle tüketiciye sunulması stratejik önem arz etmektedir. Nitekim, küresel yeniliklere kendini adapte edebilen, dinamik ve güçlü bir altyapıya sahip ülkemiz ekonomisi, pandemi sonrasında hızla toparlanarak 2021 yılında yüzde 11,4 büyümüştür. Söz konusu büyümenin itici gücü, bir önceki yıla göre yüzde 8,3’lük artış ile 159,4 milyon ton eşdeğer petrole ulaşan birincil enerji arzı olmuştur” dedi.
Bakan Dönmez, yenilenebilir enerjiden madene, katma değeri yüksek Ar-Ge projelerinden nükleere, sektöre katkı sağlayan her alanda politik ve finansal sürdürülebilirlik ile iyi yönetişim ilkelerini gözeterek büyüyen ekonomiyi destekleyecek, teknolojik altyapıyı güçlendirecek yatırımlara imza attıklarını, atmaya da devam edeceklerini söyledi.
‘TÜRKİYE ULUSAL ENERJİ PLANI’
Bakan Dönmez, kapsamlı analiz ve projeksiyonlar sonucunda hazırladıkları ve enerji sektörüne yatırım yapmak isteyen girişimciler için bir rehber niteliği taşıyacak ‘Türkiye Ulusal Enerji Planı’nı kısa süre içinde yayınlayacaklarını duyurarak şöyle dedi:
“2002 yılında 12.305 Megawatt olan yenilenebilir enerji kaynaklı kurulu gücümüz, 2022 yılı Ekim sonu itibarıyla 55.901 Megawatt olarak gerçekleşmiştir. Ülkemizin yenilenebilir enerji kaynaklı kurulu güçte Avrupa’da 5’inci, dünyada ise 12’nci sırada yer alması ‘daha fazla yerli, daha fazla yenilenebilir’ anlayışıyla gerçekleştirdiğimiz özverili çalışmalarımızın en önemli göstergelerindendir. Yenilenebilir enerji kurulu gücümüzün toplam kurulu gücümüz içindeki payı 2022 yılı Ekim sonu itibarıyla yüzde 54’e yükselmiştir. Yerli ve yenilebilir kurulu gücümüz ise yüzde 65 olmuştur. Toplam kurulu gücümüz ise 2002 yılına göre 3,2 katına yükselerek 2022 yılı Ekim sonu itibarıyla 103.276 Megawatt olarak gerçekleşmiştir.”
Yenilenebilir enerji alanında öncü ülkelerden biri olma hedeflerine ilişkin Dönmez, “Bu alandaki yatırımların süratle hayata geçirilmesinde çok önemli bir işlevi olan YEKA projelerinin seyrine bakıldığında ise bugüne kadar 5.850 Megawatt’lık güneş ve rüzgar YEKA yarışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda Avrupa’nın en büyük, dünyanın ise sayılı GES’leri arasında yer alan Konya/Karapınar’daki YEKA GES-1’de 976 Megawatt’lık kapasite servise alınmıştır” diye konuştu.
Bakan Dönmez, kendi elektrik tüketimlerini karşılamak üzere kurulan lisanssız santrallerin toplam kurulu gücünün, 2022 yılı Ekim sonu itibarıyla 8.386 Megawatt’a ulaştığını, 2022 yılının ilk on ayında üretilen elektriğin yüzde 4,6’sının da lisanssız santrallerden elde edildiğini kaydetti.
ELEKTRİK ALANINDA YAPILAN YATIRIMLAR
Bakan Dönmez, elektrik alanında yapılan yatırımlara dikkat çekerek, “Gerçekleştirdiğimiz yatırımlarla elektrik altyapımızı büyüyen ve gelişen Türkiye’nin ihtiyaçlarına cevap verebilecek biçimde geliştirmeye devam ediyoruz. Elektrik altyapımızın geliştirilmesi ve modernize edilmesine yönelik çalışmalar neticesinde, dağıtım hattı uzunluğumuz yaklaşık 1,4 milyon kilometre, iletim hattı uzunluğumuz ise 73 bin kilometre seviyesine ulaşmıştır. 2021 yılında 2022 yılı Kasım TÜFE’sine göre yaklaşık 35 milyar TL elektrik şebeke yatırımı yapılmışken bu tutarın 2022 yılında 49 milyar TL olması öngörülmektedir” açıklamasında bulundu.
‘2022-2026 DÖNEMİNDE 275 YERLEŞİM YERİNE DOĞALGAZ ULAŞTIRILMASI HEDEFLENMEKTEDİR’
Bakan Dönmez, 2022-2026 döneminde 275 yerleşim yerine daha doğal gaz ulaştırmayı hedeflediklerini belirterek, 20 yılda doğalgaz imkanı sunduğumuz vatandaşlarımızın sayısı 4,2 katına çıkarak 69 milyona ulaşmıştır. Böylelikle, ülkemiz nüfusunun yaklaşık yüzde 80’ine doğal gaz kullanım imkanı sunulmuştur. 2021 yılında 2022 yılı Kasım TÜFE’sine göre yaklaşık 13,3 milyar TL doğal gaz şebeke yatırımı yapılmışken bu tutarın 2022 yılında 18,9 milyar TL olması planlanmaktadır” dedi.
Bakan Dönmez, enerji fiyatları ve vatandaşlara sağlanan destekler ile ilgili de bilgileri şöyle paylaştı:
“Pandemi sonrası dönemde birçok sektörde arzın talebi karşılayamaması, yatırımların gecikmesi ve uluslararası krizler nedeniyle enerji fiyatları, kısa sürede hem seviye hem de değişkenlik bağlamında aşırı yükselmiştir. 2020 yılında ortalaması varil başına 42 dolar olan brent petrolün fiyatı 7 Mart 2022 tarihinde 139 doları görerek 2008 yılından beri görülen en yüksek değere ulaşmıştır.
Doğal gaz fiyatlarına baktığımızda ise 2020 yılında ortalama 115 dolar olan 1.000 m3’lük spot TTF doğal gazın fiyatı, 30 Ağustos 2022 tarihinde rekor kırarak 3 bin 332 dolara ulaşmıştır. Benzer bir rekor kömür fiyatlarında da gerçekleşmiştir.
Geçen yıl elektrik ve doğal gazda 100 milyar TL sübvansiyon yaptık. Halihazırda elektrikte düşük kademede yaklaşık yüzde 50, doğal gazda ise yüzde 75 ile söz konusu desteği artırarak sürdürüyoruz. Ekim ayı itibarıyla Avrupa ülkeleri arasında meskenlerde vatandaşlarına birim enerji başına en ucuz doğal gaz sağlayan üçüncü, elektrikte ise dördüncü ülke konumundayız.”
‘İHTİYAÇ SAHİBİ HANELERE ELEKTRİK TÜKETİM DESTEĞİ DEVAM EDECEK’
İhtiyaç sahibi hanelere elektrik tüketim desteği verilmesine yönelik düzenleme kapsamında; 2019-2022 Ekim döneminde 9,5 milyar TL tutarında elektrik tüketim desteği verildiğini anımsatan Bakan Dönmez, “2022 Ocak-Ekim döneminde ise 2,4 milyon hane 3,4 milyar TL tutarında destekten faydalanmıştır. 2021 yılında ülke genelinde 2 milyon aileye 1,8 milyon ton kömür teslim edilmiş olup 2022 yılında da kömür yardımı devam etmektedir.
Ayrıca ısınma yardımı alan hanelere verilen desteklere doğal gaz desteği de dahil edilmiştir. Buna göre, yaklaşık 4 milyon haneye senelik 3 milyar TL’lik yardım yapılacak olup 2022 Ocak-Ekim döneminde 331 bin haneye 114 milyon TL doğal gaz tüketim desteği sağlanmıştır” açıklamasında bulundu.
‘ENERJİDE TAM BAĞIMSIZ OLMAK, GELECEĞİMİZİ AYDINLATAN VİZYONUMUZDUR’
Türkiye Yüzyılında Türkiye’nin, enerji ve maden alanında kendi kendine yeten bir ülke haline geleceğini vurgulayan Bakan Dönmez şöyle dedi:
“Enerjide tam bağımsız olmak, geleceğimizi aydınlatan vizyonumuzdur. Dünyadaki beş sondaj gemisinden biri olan, 7’nci nesil, en son teknolojiyle donatılmış 4’üncü sondaj gemimiz Abdülhamid Han’ı dahil ettiğimiz güçlü filomuz yeni keşifler için çalışmalarına ara vermeksizin devam etmektedir. Son üç yılda dünya çapında keşifler yaptık.
Rezerv büyüklüğü açısından Sakarya gaz sahası Tuna-1 kuyusunda gerçekleştirilen keşif, 2020 yılında denizlerde yapılan dünyanın en büyük keşfidir. Amasra-1 kuyusunda yapılan keşif ise 2021 yılında gerçekleştirilmiş dünyanın ikinci büyük keşfi olmuştur. Kara alanlarında da yeni keşif ve üretim artışlarımız devam ediyor. Son 5 yılda TPAO tarafından yapılan hidrokarbon üretimi yaklaşık yüzde 70 artmıştır.
Toplam 540 milyar m3’lük doğal gaz keşfi sonrasında, keşiften ilk üretime kadar dünyanın en hızlı saha geliştirme projesini yaklaşık 2,5 yıl gibi rekor bir sürede tamamlayarak Cumhuriyetin 100’üncü yılında yerli gazımızı milletimizle buluşturmayı hedefliyoruz. Bu kapsamda derin deniz tabanındaki 170 kilometrelik boru hattının serim işlemini tamamladık. Test ve devreye alma işlemleri ise devam etmekte olup Filyos Doğal Gaz İşleme Tesisi’ndeki çalışmalarımızı da önemli ölçüde tamamladık.”
TRAKYA’DA DOĞAL GAZ TİCARET MERKEZİ KURULACAK
Bakan Dönmez, yeni kurulacak doğal gaz ticaret merkezine ilişkin, “Trakya’da kurmayı planladığımız doğal gaz ticaret merkezi için izlenecek yol haritasını kısa sürede netleştireceğiz. Yaptığımız ve yapacağımız yatırımlara bağlı olarak birçok ülkeden gerek boru hattı gerekse LNG şeklinde temin edeceğimiz doğal gaz ve Karadeniz’den elde edeceğimiz kendi doğal gazımız sayesinde, piyasa katılımcıları hem fiziki olarak hem de finansal enstrümanlar ile doğal gaz ticareti yapabilecektir” dedi.
Bakan Dönmez, nükleer enerji ile ilgili bakanlığın çalışmalarına ilişkin de şunları söyledi:
“Nükleer enerjiyi arz kaynaklarımız arasına dahil etmek olmazsa olmazımızdır. Şu anda dünyanın en büyük nükleer güç santrali (NGS) şantiyesi olan Akkuyu NGS’de dört reaktörün de inşaatı aynı anda devam etmektedir. NGS tam kapasite ile çalışmaya başlayınca, yılda yaklaşık 35 milyar kWh ile ülkemizin mevcut elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 10’u sıfır emisyon ile karşılanacaktır. Akkuyu NGS dışında en az iki tane daha NGS’nin kurulmasına yönelik çalışmalarımız da devam etmektedir. Böylece, hükümetlerimiz öncesinde on yıllardır gerçekleştirilemeyen bir hayali daha hayata geçirmek, Türkiye Yüzyılına nasip olacaktır.”
‘İLK DEFA PETROL SINIRI AŞILDI’
Bakan Dönmez, enerji tasarrufunda ilk defa 1 milyon ton eşdeğer petrol sınırını aştıklarını aktararak, “Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (2017-2023) ile 2017-2021 yılları arasında 6,5 milyar dolar enerji verimliliği yatırımları gerçekleşmiş ve 4,5 milyon ton eşdeğer petrol enerji tasarrufu sağlanmıştır. Böylelikle kümülatif olarak 43 milyon ton eşdeğeri sera gazı azaltımı yapılmış ve 12 bin yeni istihdam oluşturulmuştur. Tasarruflar sayesinde 850 bin ton eşdeğer petrol ve 5,4 milyar metre küp gaz ithalatının önüne geçilmiştir” diye konuştu.
Bakan Dönmez, çalışmaları devam eden ve yakın zamanda bitirmeyi planladıkları projelerle ilgili şu bilgileri paylaştı:
“Savunma sanayiinde ve aşınmaya dayanıklı makine parçalarının üretiminde kullanılacak yıllık bin ton kapasiteli Bor Karbür Üretim Tesisi ile ülkemiz ferrobor ihtiyacını karşılayacak yıllık 800 ton kapasiteli tesisi Balıkesir-Bandırma’da 2023 yılı içinde tamamlamayı öngörüyoruz. Yeşil dönüşüm için kritik önemi haiz yerli lityum için Eskişehir-Kırka’da 600 ton-yıl, Balıkesir-Bandırma’da ise 100 ton-yıl olmak üzere toplam 700 ton-yıl kapasiteli ‘Lityum Karbonat Üretim Tesisleri’nin kurulmasına yönelik proje çalışmalarımız sürmektedir.
Eskişehir/Beylikova’da; havacılık, savunma, uzay sanayi, biyomedikal gibi alanlarda kullanılan 694 milyon ton nadir toprak elementi keşfi gerçekleştirilmiştir. İlk etapta yıllık 1.200 ton cevher işleyecek pilot üretim tesisinin kurulması çalışmalarına devam edilmektedir.”
2022 yılında madencilik ihracatının, 6 milyar doları aşarak yeni bir rekor kırılacağını aktaran Bakan Dönmez, “Türkiye Yüzyılı madencilik alanında da keşif müjdelerimizi sıklıkla milletimizle paylaşacağımız bir sürece dönüşecek olup madencilik sektörümüzün gayrisafi yurtiçi hasıla içindeki payını ve ihracat gelirini istikrarlı ve çevreyle uyumlu bir şekilde artıracağız” değerlendirmesinde bulundu.
Bakan Dönmez, bakanlığının, 2023 Yılı Bütçe Teklifi’nin 18 milyar 861 milyon 264 bin TL olarak öngörüldüğünü söyledi.
BAKAN MUŞ, BAKANLIĞIN BÜTÇE SUNUMUNU YAPTI
Ticaret Bakanı Mehmet Muş, TBMM Genel Kurulu’nda, bakanlığının 2023 Yılı Bütçe sunumunu yaptı. Bakan Muş, fiyat artışlarına ilişkin yaptığı konuşmada, şubat ayında patlak veren Rusya-Ukrayna savaşının, özellikle enerji ve gıda sektörü kaynaklı olarak söz konusu fiyat artışlarını körüklediğini söyledi.
Gıda fiyatlarının, yılın ilk yarısında yükseldiğine dikkat çeken Bakan Muş, “Rusya ve Ukrayna tahıl ürünleri, yağlı tohumlar ve gübrelerde temel tedarikçiler olduğu için, gıda fiyatları yılın ilk yarısında keskin bir şekilde yükselerek, özellikle az gelişmiş ülkeler için gıda güvenliği endişelerini artırmıştır. Birçok ülkenin küresel enflasyona çözüm olarak başlattığı mali sıkılaştırma politikaları henüz enflasyonu düşüremeden, yeni bir küresel resesyon süreci tetiklenmiştir” değerlendirmesinde bulundu.
‘KÜRESEL ÇAPTA GAZ TEDARİKİNDE CİDDİ SORUNLAR YAŞANMAKTA’
Bakan Muş, kış aylarına girilen bu dönemde, küresel çapta gaz tedarikinde ciddi sorunlar yaşandığını, bu durumdan en fazla etkilenen bölgenin, en büyük ihracat pazarı olan Avrupa Birliği olduğunu söyleyerek şöyle dedi:
“Bu gelişmeler ışığında, OECD gibi uluslararası kuruluşlar küresel ekonomik büyümeye dair tahminlerini sürekli olarak aşağı yönlü revize etmektedir. Küresel ticarette de benzer beklentiler öngörülmekte olup, Dünya Ticaret Örgütü, 2021 yılında gerçekleşen yüzde 9,7’lik küresel mal ticareti hacmi büyümesinin, 2022 yılında yüzde 3,5’e; 2023 yılında ise yüzde 1’e gerileyeceğini tahmin etmektedir. Nitekim, Dünya Ticaret Örgütü’nün küresel ticaretteki trendleri izlediği Ticaret Barometresi, geçtiğimiz ay 100’ün altına düşerek ticaretteki yavaşlamayı yansıtmaya başlamıştır.”
‘TÜRKİYE’NİN MALLARI DÜNYANIN DÖRT BİR YANINA İHRAÇ EDİLİYOR’
Bakan Muş, küresel ekonomideki olumsuz gelişmelere rağmen Türkiye’nin ekonomisini, odağını üretim ve istihdamda tutarak büyümeye ve ülkenin mallarını dünyanın dört bir yanına ihraç etmeye devam ettiğini belirterek, “Ekonomimiz 2021 yılında yüzde 11,4 oranında büyüyerek son 50 yılın en yüksek performansını göstermiştir. Bu büyümeye mal ve hizmet ihracatının katkısı 5,3 puan gibi yüksek bir seviyede gerçekleşmiştir. 2022 yılının üçüncü çeyreğinde ise ekonomimiz yüzde 3,9 oranında büyüyerek son dokuz çeyrekte kesintisiz bir büyüme kaydedilmiştir” değerlendirmesinde bulundu.
2022 yılının ilk üç çeyreklik kısmında yaşanan yüzde 6,2’lik büyümeye ihracat katkısının 3,4 puan seviyesinde gerçekleştiğini aktaran Bakan Muş, “Gerçekleşen yüksek oranlı büyümenin yarısından fazlası mal ve hizmet ihracatından kaynaklanmış olup ihracat büyümenin itici gücü olmaya devam etmiştir. 2022 yılı Ocak ayına kıyasla bakıldığında sağlanan ilave istihdam 1 milyon seviyesine ulaşmıştır” dedi.
‘OCAK- KASIM DÖNEMİ İHRACATIMIZ İSE YÜZDE 14 ARTIŞLA 231 MİLYAR DOLARA YÜKSELMİŞTİR’
Bakan Muş, 2022 yılı Kasım ayı itibariyle ihracatın 2021 yılında gerçekleşen toplam ihracatı aşmış durumda olduğunu belirterek, “Ocak- Kasım dönemi ihracatımız ise yüzde 14 artışla 231 milyar dolara yükselmiştir. Bu rakamlarla, ihracatta hem 11 ay bazında, hem de aylık bazda en yüksek seviyelere ulaşılmıştır. 2022 yılının ilk 11 ayında, dünyanın farklı coğrafyalarına yaptığımız ihracat güçlü bir şekilde artmaya devam etmiştir” diye konuştu.
Bakan Muş, enerji ve emtia fiyatlarında yaşanan sert artışın etkisi ile ithalatın kasım ayında 30,7 milyar dolar olduğunu kaydederek, “Bu ay enerji ithalatımız yüzde 17,4 artışla 7,7 milyar dolara yükselerek toplam ithalatımızın dörtte birini oluşturmuştur. Ocak- Kasım döneminde ise ithalatımız yüzde 37 artışla 331 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Enerji ithalatımız ilk 11 ayda geçen yıla göre yüzde 103, yani 44,8 milyar dolar artmıştır. Bu artışta fiyatların etkili olduğunu görmekteyiz; nitekim 2022 Ocak- Eylül döneminde enerji ithalat miktar endeksi yüzde 11,7 düşüş gösterirken enerji ithalat birim değer endeksi yüzde 165,2 artmıştır” dedi.
‘ALTIN İTHALATI YÜKSELDİ’
Altın ithalatındaki yükselişe de değinen Bakan Muş, “Son dönemde altın ithalatındaki yükseliş de ithalatımızda yaşanan artışta etkili olmuştur. Altın ithalatımız kasım ayında yüzde 2 bin 567 artışla 2,6 milyar dolara yükselmiştir. Ocak- Kasım döneminde ise toplam altın ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 242 artarak 17,8 milyar dolar olmuştur. Dolayısıyla ithalatta izlenen artışın yüzde 65’i enerji ve altın kaynaklı gerçekleşmiştir” diye konuştu.
DIŞ TİCARET RAKAMLARI
Bakan Muş, dış ticaret rakamlarına ilişkin değerlendirmesinde şunları söyledi:
“Paritenin dış ticaret rakamlarımız üzerindeki olumsuz etkileri de devam etmektedir. Parite etkisiyle dış ticaret açığımız Ocak- Kasım döneminde yaklaşık 3 milyar dolar daha fazla gerçekleşmiştir. Öte yandan, çeşitli sektörel gelişmelerin de ithalatımız üzerinde etkileri görülmektedir. Örneğin, geçtiğimiz yıl başta otomotiv olmak üzere çeşitli sektörlerde yaşanan yarı iletken tedarikine ilişkin sıkıntıların hafiflemesiyle küresel otomotiv piyasasının canlanması otomotiv ithalatımızda bir artışa neden olmaktadır. Bu kapsamda, kasım ayında motorlu kara taşıtları ithalatımız yüzde 40 artışla 1,9 milyar dolar olmuştur.”
Küresel ekonomide yaşanan tablonun, Türkiye ihracatı için çeşitli riskler barındırdığına dikkat çeken Bakan Muş, “Özellikle en önemli ihraç pazarımız olan AB üyesi ülkelerdeki yavaşlama belirgin bir hal almıştır. Bu kapsamda, ihracatçılarımızı alternatif pazarlara yönlendirmek için Bakanlık olarak yeni stratejiler ortaya koyuyor. Bakanlığımızın yol göstericiliğinde, ihracatçılarımızın yeni girdikleri pazarlarda da aynı başarıyı göstermeleri için büyük gayret sarf ediyoruz. Bu kapsamda, ihracatımızın geleneksel ürün- pazar yapısını bir ileri aşamaya taşımayı ve uzak ülkelerle ticaretimizi geliştirmeyi hedefliyoruz” dedi.
Bakan Muş, bugüne kadar İGE A.Ş. tarafından onaylanan 3 bin 264 başvuru kapsamında 11,8 milyar lira kefalet sağlandığını belirterek, “Bunun karşılığında Eximbank tarafından, onaylanan firmaların 2 bin 902’sine 11,3 milyar lira kredi kullandırılmıştır. İGE A.Ş.’nin güçlenen yapısıyla ihracatçılarımız için çok önemli bir kaynak haline geleceğine inancım tamdır” dedi.
Bakan Muş, mal ihracatı kapsamında 2022 yılında 15 bin 612 firmaya 2 milyar 611 milyon lira tutarında destek ödemesi yaptıklarını kaydederek, “Tüm desteklerimizi ağustos ayında yayımlanan ‘İhracat Destekleri Hakkında Karar’ ile tek bir çatı altında topladık. Karar ile, mevcut desteklerimizi güçlendirmekle kalmadık; aynı zamanda pazara giriş projesi hazırlama desteği, çok kanallı zincir mağaza desteği, ihracat konsorsiyumları desteği gibi yeni destek mekanizmalarını da hayata geçirdik” diye konuştu.
Bakan Muş, yeni modelle, faaliyet ile ödeme arasında geçen sürenin ihracatçılara doğurduğu finansman yükünü ortadan kaldırdıklarını duyurarak, “Ağustos ayında yayımlanan ‘E-İhracat Destekleri Hakkında Karar’, sektörün ihtiyaçları ile paralel olarak ve hedef ülke odaklı hazırlanmıştır. Bu karar ile ihracatçılarımızın yurt dışı pazar yerlerinde ürün bilinirliği artacak ve teslimatları hızlanacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE FAALİYETLERİ
Bakan Muş, gümrüklerdeki yenilikler ve kaçakçılıkla mücadele faaliyetlerine de değinerek şu bilgileri paylaştı:
“2022 yılının ilk 10 ayında ülkemizin vergi gelirlerinin yüzde 30’unun tahsil edildiği gümrüklerimizde, mümkün olan en ileri seviyede hizmet sunabilmek için önemli teknolojik yatırımlar yapıyor; dijitalleşme ile gümrük işlemlerini basitleştirip bürokrasiyi ve kırtasiyeciliği azaltıyoruz. 2022 yılının ilk 11 aylık sürecinde, gümrük idarelerimizde işlem gören ihracat beyannamesi sayısı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 4,9 artarak 4,5 milyonu aşarken, yaklaşık 9,2 milyon araç ve 111,8 milyon yolcunun işlemleri yapılmıştır. Türkgözü, Gürbulak, Pazarkule ve Ceylanpınar Gümrük Kapılarının modernizasyon çalışmaları devam etmektedir.”
UYUŞTURUCUYLA MÜCADELE FAALİYETLERİ
Bakan Muş, bu yıl uyuşturucu madde kaçakçılığıyla mücadelede rekor yakalamalara imza attıklarını duyurarak, “Gürbulak Gümrük Kapısı’nda biri 1 ton 18 kilo diğeri 622 kilo olmak üzere, Bakanlığımızca yapılan tüm zamanların en yüksek miktarlı sıvı metamfetamin yakalamalarını gerçekleştirdik. İstanbul Ambarlı Limanı’nda rekor yakalama olarak tarihe geçen 2 ton 91 kilo captagon yakalamasının yanı sıra yine İstanbul’da 338 kilo, Cilvegözü Gümrük Kapısında 404 kilo captagon ele geçirdik. Esendere Gümrük Kapısında 513 kilo eroin yakalayarak son zamanların en yüksek miktarlı eroin yakalamasını yaptık. Yakın zamanda Gürbulak Gümrük Kapısı’nda 305 kilo eroin yakalaması gerçekleştirdik” dedi.
Bakan Muş, uyuşturucu, akaryakıt, tütün mamulleri ve alkollü içki kaçakçılığı başta olmak üzere kaçakçılıkla mücadele kapsamında yürütülen operasyonlar hakkında, “13.7 ton uyuşturucu, 31.9 ton uyuşturucu yapımında kullanılan kimyasal, 9 bin 415 ton akaryakıt, 2.5 milyon paket sigara, 21.4 milyon adet sigara kağıdı ve filtresi, 3.4 milyon adet elektronik sigara, 8 bin 550 ton gıda ve yaklaşık 26 bin adet tarihi eser ele geçirdik” bilgisini paylaştı.
BAKAN KURUM, BAKANLIĞIN BÜTÇE SUNUMUNU YAPTI
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, TBMM Genel Kurulu’nda, bakanlığının 2023 Bütçe sunumunu yaptı. Bakan Kurum, konuşmasına Düzce’de meydana gelen deprem ile ilgili bilgileri paylaşarak başladı. Kurum, “Düzce’de; her afette olduğu gibi, depremin ilk saatleri itibariyle 600 uzmanımızla çalışmalarımıza başladık. 60 bin bina, 157 bin bağımsız birimde hasar tespitlerimizi özverili bir çalışmayla tamamladık. Ağır hasarlı 791 binamızın 210’unun yıkımını süratle tamamladık” dedi.
KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİ
Bakan Kurum, bakanlık bünyesinde yapılan kentsel dönüşüm projelerine ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Bugün 81 şehrimizde yaptığımız kentsel dönüşümü; yavrularımızın istikbal meselesi olarak görüyor, 922 ilçemizin tamamını adeta baştan aşağı yeniliyoruz. Cumhurbaşkanımızın liderliğinde geçen 20 yılda, tam 13 milyon vatandaşımızın, başka bir ifadeyle, Yunanistan, Portekiz, İsveç nüfuslarına denk sayıda insanımızın huzur içerisinde yaşadığı tam 3 milyon 200 bin konutumuzu yeniledik.
Bir seferberlik şuuruyla; şu anda sahada, 250 bin konutumuzu, canla başla yeniliyoruz. Medeniyetimizin başkenti İstanbul’umuz, bu noktada deprem dönüşümünün merkezi konumundadır. İstanbul’umuzda tam 695 bin konutun dönüşümünü tamamladık. Bugün, 39 ilçemizde girilmedik mahalle bırakmadık.”
Ankara’da; Mamak ve Altındağ’da tarihi bir dönüşümü başlattıklarını aktaran Bakan Kurum, “Tüm ilçelerimizde cansiperane bir şekilde çalışıyoruz. Şimdiye kadar 39 bin konutun dönüşümünü bitirdik, yaklaşık 5 bin güvenli yuvamızı en kısa sürede milletimize sunacağız” dedi.
‘KENTSEL DÖNÜŞÜM, TERÖRLE MÜCADELE KADAR ÖNEMLİDİR’
Bakan Kurum, deprem bütçesinin kısıldığına ilişkin iddialara ilişkin, “Hiç kimse, depremi merkeze alacağız deyip deprem bütçesini kısamaz. Milletin hayatını ilgilendiren bu meseleyi, hiçbir şekilde erteleyemez; reklam ve algı faaliyetleriyle deprem gerçeğini gölgeleyemez. Kentsel dönüşüm, terörle mücadele kadar önemlidir, her türlü siyasetin de her türlü ikbal düşüncesinin de üstündedir, üzerindedir” diye konuştu.
Bakan Kurum, çeşitli illerde yaptıkları restorasyon, imar ve çevre düzenlemesi ile ilgili çalışmalar hakkında il il bilgi vererek, “Her biri şehrin ekonomisine, istihdamına, üretimine ve turizmine katkı sunacak tüm bu değerleri yükseltmek için var gücümüzle çalışıyoruz. Bizim esnafımız yüzyıllar boyunca hep, ‘Dükkan kapısı, Hak kapısı’ demiştir. Biz de esnafımızın hakkını verecek, gençlerimizin ekmeğine, aşına, sanatına katkı sunacak; şehirlerimizin ekonomisini, yatırım potansiyelini güçlendirecek 10 bin sanayi dükkanı projemizi 81 şehrimizde inşa ediyoruz” dedi.
‘TEK BİR SAĞLIKSIZ YAPI BIRAKMAYANA KADAR; AŞKLA, AZİMLE, KARARLILIKLA ÇALIŞACAĞIZ’
Bakan Kurum, bugün birçok gelişmiş ülke bile, ekonomiye dair nedenlerle; sosyal devlet uygulamalarını askıya aldığını belirterek, “Tek bir sağlıksız yapı bırakmayana kadar; aşkla, azimle, kararlılıkla çalışacağız. Türkiye ise tüm zor şartlara rağmen, her zaman olduğu gibi, milletin olanı millete vermektedir. Tarihimizin milletten en çok teveccüh gören sosyal devlet hamlesini gerçekleştirmektedir. TOKİ’mizle ürettiğimiz, 1 milyon 170 bin sosyal konutla hiçbir ülkenin yapmaya cesaret dahi edemeyeceği bir istikbal yatırımını hayata geçirdik. Şu an 81 ilimizde 138 bin yeni yuvamızın inşası sürüyor” ifadelerini kullandı
SOSYAL KONUT PROJESİNE REKOR BAŞVURU
Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut hamlesini yerli ve milli imkanlarla büyük bir gururla başlattıklarını, rekor bir başvuru olduğunu vurgulayan Bakan Kurum, “500 bin sosyal konut, 1 milyon altyapısı ve imarı hazırlanmış konut arsası ve 50 bin iş yerimizi halkımıza sunuyoruz. Projemize; 8 milyonu aşkın vatandaşımız başvuru yaptı. 5 milyon 135 bin başvuru ise kuraya katılmaya hak kazandı. 2 milyon 30 bin gibi rekor bir başvuru sayısıyla, kendilerine güvenmeyen mahfillerin tamamına tarihi bir cevap verdi” diye konuştu.
Bakan Kurum konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Ekim ayında temellerini attığımız 5 bin 615 konutumuzla beraber; ihalesi yapılan ve ihale aşamasında olan konut sayımızda şu an itibariyle 22 bin 500 sayısına ulaştık. Kura çekimlerimiz; 2023 Mart ayına kadar tüm illerimizde tamamlanmış olacak. Sosyal konutta yeni etapları başlatmaya, yeni sosyal konut müjdelerini ardı ardına vermeye, milletimize yeni yuvalar kurmaya, buradan söz veriyoruz.”
ATIK ÇALIŞMALARI
Bakan Kurum, ‘atık projesi’ ile ilgili, “Dünyamızda; 1 yılda, toplam 2 milyar ton atık oluşmaktadır. Bu değer, 800 bin olimpik havuzu doldurabilecek bir büyüklüğe eşittir. İşte bu küresel israf krizine karşı geliştirilen ‘Sıfır Atık Hareketimiz’ artık 5 yaşında. Saygıdeğer Emine Erdoğan Hanımefendinin himayelerinde 2017’de başlayan bu hareket, küresel bir çevrecilik modeline dönüşmüştür” dedi.
Bakan Kurum, Türkiye’nin en büyük Millet Bahçesini; 29 Mayıs 2023’te, İstanbul’un Kutlu Fethinin 570’inci Yıl Dönümünde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla açacaklarını duyurdu.
BAKANLAR SORULARI YANITLADI; BAKANLIKLARIN 2023 YILI BÜTÇESİ KABUL EDİLDİ
TBMM Genel Kurulu’nda, 2023 Bütçe görüşmelerinde, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Ticaret Bakanı Mehmet Muş ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Kurum, milletvekillerinin eleştiri ve sorularına yanıt verdi.
Bakan Muş, milletvekillerinin kapanan şirketlere ilişkin sorularına “2021 yılında 44 bin 414 şirket kapanmış, 149 bin 653 şirket açılmış. 2022 yılında (bunlar 30 Kasım itibarıyla rakamlar) 182 bin 869 şirket kurulmuş, 52 bin 993 şirket kapanmış. Diğer taraftan, esnafa yönelik rakamlara baktığımız zaman; önce 2021 yılında 233 bin 451 tescil, 79 bin 372 terkin. 2022 yılı, 293 bin 868 tescil, 108 bin 49 terkin yapılmış” dedi.
Bakan Muş, hem açılan hem kapanan işletmeler olduğunu belirterek, “Fakat açılan işletmeler ve şirketlerin sayısı kapananlara göre, terkin edilenlere göre çok daha fazladır ve ekonomik büyümemiz geçen sene yüzde 11’in üzerinde, bu sene de yüzde 5’in üzerinde kapatacağımız öngörülüyor” açıklamasında bulundu.
ZİNCİR MARKETLERE YAKIN TAKİP
Bakan Muş, zincir marketlere ilişkin sorulara da şöyle yanıt verdi:
“200 ve üzeri daha fazla şubesi olan zincir marketlerin satış fiyatlarının Bakanlıkla paylaşılması ve burada, TÜBİTAK’ın da altyapısının kullanılması suretiyle, bu veriler aslında karşılaştırma yapan piyasadaki diğer platformlarla da paylaşılacak ki vatandaş buradaki uygulamalar marifetiyle fiyat karşılaştırmasını daha kolay yapabilsin.
Biz zaten bu fiyatları takip ediyorduk, şimdi elektronik olarak almış olacağız ve daha yakın bir takip sistemi de oluşturmuş olacağız. Piyasa koşulları içerisinde ve Perakende Kanunu’nun verdiği yetkiler çerçevesinde değerli milletvekilleri, gerekli adımlar atılıyor. Şunu da unutmayalım, nihayetinde Bakanlıklar, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yaptığı yasaları uygulamakla görevlidir ve bu yetkiler çerçevesinde sonuna kadar bunları uyguladığımızı da belirtmek isterim.”
‘AB BAŞKENTLERİ ARASINDA, TÜRKİYE 10’UNCU SIRADA’
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez de milletvekillerinin enerji ile ilgili sorularına, ülkelerden örnek vererek, “Avrupa’da elektrik ve doğal gazda hane halkına en ucuz elektriği ve gazı sağlayan ülkelerden birisiyiz; doğal gazda 3’üncü en ucuz, elektrikte de 4’üncü en ucuz. Şimdi, zaman zaman ‘Oradaki gelir ile bizdeki gelir aynı değil.
Dolayısıyla, bu kıyaslama yanlış oluyor’ şeklinde eleştiriler vardı. Aylık 200 kWh elektrik tüketimi tutarının brüt asgari ücret içerisindeki payı; Ekim 2022 yılı verilerinden bahsediyorum. Avrupa Birliği başkentleri mukayesesinde Türkiye burada 10’uncu sırada yer alıyor. Almanya’da elektrik tüketim faturasının asgari ücret içerisindeki payı yüzde 7,2; çok daha yüksek. Komşumuz Bulgaristan’da bu oran yüzde 8,4″ diyerek cevap verdi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum ise milletvekillerinin sosyal konutlarla ilgili eleştiri ve sorularına yanıt verdi. Bakan Kurum, “Biz yirmi yılda köprülerimizi, hastanelerimizi, sanayi tesislerimizi, okullarımızı, camilerimizi, millet bahçelerimizi nasıl yaptıysak 250 bin sosyal konutumuzu da aynı anlayışla, Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğiyle yapacağız.
Şu an sahada devam eden 138 bin konut var. Tabii, bunu hep söylüyoruz ama anlatamıyoruz; ya, bu bir vizyon meselesi, ufuk meselesi ki bu vizyonu ve ufku sahaya vatandaşımızın, milletimizin lehine koyan bir irade var. TOKİ Başkanlığımız eliyle gerek afet konutlarımızı gerek sosyal konutlarımızı gerek millet bahçelerimizi yapıyoruz, milletimize armağan ediyoruz. Kimsenin, hiçbir yüklenicinin TOKİ’den de alacağı yok yani aynı anlayışla vatandaşımıza söz verdiğimiz şekilde konutlarımızı yapacağız” açıklamasında bulundu.
TÜLBENTİNİ FIRLATTI
Bütçe görüşmeleri sırasında söz alan HDP Diyarbakır Milletvekili Remziye Tosun, kürsüde genel kurulu selamlarken, “Savaş politikalarına karşı tüm direnenleri selamlıyorum” sözleri tepkilere neden oldu. Tosun, konuşmasına, “Baskı politikalarının tırmandığı ancak buna karşı direnişin de yükseldiği bir süreci yaşıyoruz. Bir tarafta halkı sömüren, diğer tarafta yoklukla cebelleşen; bir yandan savaştan beslenen zulümkarlar. Savaş değil barış bütçesi demeye devam edeceğiz. Ben de çatışmaların son bulması için, tecrit sisteminin kaldırılması için, bu coğrafyaya onurlu bir barışın gelmesi için tülbendimi tüm savaş kararlarının verildiği buraya atıyorum” diyerek devam etti.
‘SAĞDUYU’ ÇAĞIRISI
Tosun’un tülbendini fırlatması, AK Parti’li milletvekillerinin tepkisini çekti. Tartışmalarda sesler yükselince bazı milletvekilleri önceki gün yaşanan ‘yumruklu kavgayı’ hatırlatarak herkesi sağduyulu olmaya çağırdı.
Remziye Tosun’a yanıt vermek için söz alan AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, “Türkiye Büyük Millet Meclisi bu ülkeyi kuran, hepimizin baş tacıdır ama burada başındaki tülbendi ‘Savaş kararlarının alındığı bu Parlamentoya lanet olsun’ diye atıyorsa ona lanet olsun” dedi. HDP’li milletvekilleri de Elitaş’a tepki göstererek, Tosun’un, ‘lanet olsun’ ifadesini kullanmadığını öne sürdü.
Tartışmaların sonlanmasının ardından, bakanlıkların 2023 yılı bütçesi kabul edildi.
