İçindekiler:
Çanakkale’nin Bayramiç ilçesinin 1800’lü yıllardan bu günlere ulaşan lezzeti tahin helvası için kaymakamlık tarafından coğrafi mahreç işareti tescil çalışması başlatıldı.
İlçe halkının çok sevdiği helva, düğünlerde gelinlere ve sağdıçlara özel ambalajıyla hediye ediliyor.
Adı Bayramiç ile özdeşleşen tahin helvasının geçmişi 1800’lü yıllara dayanıyor. Türklerin Bayramiç’e 1400’lü yıllarda yerleştikleri ve bu yıllardan itibaren yetiştirmeye başladıkları susamlar, Kazdağları’nın iklim değerleriyle sağladığı avantaj sayesinde ayrı bir yağ oranı ve lezzete sahip. Susam ise bu lezzeti dönüştürüldüğü tahin helvasına veriyor. Bayramiç’in tahin helvası da asırlardır bu lezzetini koruyor. İlçede halen birçok kişi tarafından üretilen helvalar, iç pazarın yanı sıra yurt dışına da ihraç ediliyor. Babasının görev yapması nedeniyle çocukluk yılları Bayramiç’te geçen İstiklal Marşı yazarı Mehmet Akif Ersoy’un da severek yediği ve hatıralarında yer verdiği bu lezzetin ‘Bayramiç Helvası’ adıyla tescil ettirilerek dünyaya tanıtılması için kaymakamlık tarafından çalışma başlatıldı.
İLK ÜRETİMİ 1800’LÜ YILLARA DAYANIYOR
İlçe Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Çobanoğlu, Bayramiç helvasının emsalsiz bir tada ve tarihe sahip olduğuna dikkat çekti. Türklerin 1400’lü yıllarda Bayramiç’e yerleştiklerini belirten Çobanoğlu, “Bu yıllardan itibaren susam yetiştirmeye başlamışlar. Kazdağları’nın iklim avantajıyla Bayramiç’te yetiştirilen susamlar ayrı bir yağ oranı ve lezzete sahip. Üreticilerimiz ve köylülerimiz bunu yıllarca dibeklerde döverek böreklerinde ve çöreklerinde kullanmışlar. Susam böylelikle Bayramiç’in kültürüne yerleşmiş. Tahin helvasının ilk üretimi 1800’lü yıllara dayanıyor. Bayramiç’in 1902 yılında ilçe olmasıyla küçük atölyelerde ve imalathanelerde üretilen helvalar Bayramiç helvası adıyla anılmaya başlamış. Bu aşamada bunun ustalığı da gelişmiş. Susamları işleyebilecek, hangi kıvamda nasıl helva yapılacağını değerlendirebilecek ustalar Bayramiç helvasını ticarete dökmüş. Daha sonra ticaretin gelişmesiyle Çanakkale ve Balıkesir civarında bu helva aranır ve beğenilir duruma gelmiş. O günden itibaren Bayramiç’te tahin helvasının üretimi artmış durumda” dedi.
MEHMET AKİF ERSOY HATIRALARINDA YER VERMİŞ
Tahin helvasının son dönemlerde fabrikasyon aşamasına ulaştığını ve Avrupa Birliği ülkeleri dahil dünyanın çeşitli yerlerine ihracatının yapıldığını da söyleyen İbrahim Çobanoğlu şöyle konuştu:
“Bayramiç Kaymakamımız Sercan Gökdemir, bu helvanın tarihini ve lezzetini tescil ettirmek için çalışma başlattı. Türk Patent Enstitüsü’ne başvuru aşamasındayız. Bununla ilgili belgeleri toplamak için beni görevlendirdi. Bu görev dahilinde kayıtlı ya da sözlü ne bilgi varsa topluyorum. Üreticilerden de bilgileri alıyorum. Ankara Gıda Güvenliği Enstitüsü’ne helva numunelerimizi gönderdik. Burada fiziksel ve kimyasal olarak tahlilleri yapılacak ve helvamızın farklılığı ortaya konacak. Hemşehrimiz ve milli şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un Bayramiç’te çocukluğunun geçtiğini biliyoruz.
Hatıralarında değişik vesilelerle Bayramiç helvasıyla çocukluk yıllarından itibaren tanıştığını ve çok beğendiğini defalarca anlatmış. Bu bilgiler ışığı altında biz de İstiklal Marşı’mızın kabulünün 100’üncü yılı olan 2021 yılında ilçemizden bu değerini tescil ettirerek, milli şairimizin aziz hatırasına atıfta bulunmak istiyoruz. Bu lezzetin tarihi süreç içerisinde kaybolmaması için elimizden geleni yapıyoruz. İnşallah ilçemize hayırlı olur.”
DÜĞÜNDE GELİN KIZLARA VERİLİRDİ
İlçe Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Çobanoğlu, Bayramiç’in kültürel sembolleri bulunduğunu da belirterek, “Bütün düğünlerde bu helvalar gelin kızlara ve sağdıçlara özel yapılmış halde gider. Bayramiç halkı da her çarşamba pazarda helva ekmek yemeden Bayramiç’ten ayılmazdı. Bu helvanın tat ve lezzetinin yanında Bayramiç halkının sağlığına da katkıda bulunduğunu düşünüyoruz. Bu konuda da gelecek yıllarda çalışmalar yapacağız” dedi.
‘MEHMET AKİF’E BÜYÜK DEDEM İKRAM ETMİŞ OLABİLİR’
Bayramiç’te tahin helvası üretimi yapan Hüsnü Şenol (67), ilçede helvacılığın 1800’lü yıllardan itibaren var olduğunu ifade ederek, “Bunu büyük dedem Helvacı Süleyman’ın Avunya’dan gelip Bayramiç’te helvacılık yapmaya başlamasından biliyoruz. Biz de bu işe devam ediyoruz. O zamanlar çocuklar tatlıya çok meraklı ama tatlı çeşidi de yok. İmalathanelerde tatlı yoğrulurken gelen çocuklara helva ikram ediliyormuş. Milli şairimiz Mehmet Akif de hatıralarında, ‘Ben Bayramiç’te yediğim helvanın tadını hala unutamıyorum’ diyor. Belki de Mehmet Akif’e o helvayı büyük dedem Helvacı Süleyman ikram etti ve o da tattı. Büyük dedemin ardından dedem Hüsnü Şenol, babam Mustafa Şenol ve amcam Süleyman Şenol bu işe devam etmiş. Şu anda da ben bu işi yapıyorum. Benden sonra da inşallah kızım Ege Şenol bu işi devam ettirecek” dedi.